Nguyên nhân gây ung thư là gì và cách phòng ngừa

18:25 |

Biết đến đã nhiều, nhưng mấy ai hiểu rõ ung thư là gì? Những nguyên nhân nào dẫn đến ung thư? Cách phòng ngừa để tránh bị ung thư ra sao?


Điều mà ai cũng biết về bệnh ung thư là nó rất nguy hiểm, chỉ dễ bị phát hiện khi bệnh đã vào giai đoạn cuối và lúc ấy việc điều trị gần như là vô vọng, cái chết bén sát chân mày; ngoài ra thì việc điều trị cực kỳ tốn kém và rất đau đớn, cơ thể suy nhược, nhan sắc tàn phai nhanh chóng,...mà kết quả cũng chẳng thể nói trước mười mươi liệu có thành công.

Vẻ ghê gớm chết chóc đó của bệnh ung thư đã rất phổ thông, nhưng khi được hỏi định nghĩa bệnh ung thư là gì thì chẳng mấy ai rõ, nó hình thành ra sao? Tiến triển như thế nào? Gây ra điều gì trong cơ thể mà khiến bệnh tình trở nên tồi tệ đến khó trị như vậy? Nguyên nhân nào dẫn đến cớ sự? Những cách phòng chống ung thư hiệu quả cụ thể là gì?

Những câu hỏi như thế đã được giải đáp một cách ngắn gọn trong bài Tại sao ung thư tấn công giết chết con người mà báo VnExpress đã đăng tải trong chuyên mục Sức khỏe của họ như sau:

90-95% trường hợp bệnh ung thư là do môi trường, chỉ 5-10 bởi di truyền. Người bệnh chết vì tế bào ung thư khiến cơ thể suy kiệt đau đớn...

Theo Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 12,7 triệu người mới mắc bệnh ung thư và trên 7,6 triệu người tử vong. Tại Việt Nam, mỗi năm có 150.000 người mắc và trên 75.0000 người tử vong.

Ung thư là gì?

Các tế bào cơ thể phát triển, phân chia để tạo ra tế bào mới, và chết một cách trật tự. Tuy nhiên các tế bào ung thư thì khác. Thay vì sắp chết, các tế bào ung thư tiếp tục phát triển tạo thành các tế bào bất thường mới và không có chức năng gì. Các tế bào này sinh sôi nảy nở ra khỏi sự kiểm soát của cơ thể và xâm nhập các mô lân cận.

Mặt khác tế bào ung thư thường đi đến các bộ phận khác của cơ thể - nơi có thể phát triển và hình thành các khối u mới - thông qua đường máu hoặc bạch huyết. Quá trình này được gọi là di căn. Người bị bệnh ung thư chết vì khối u phát triển mạnh làm tê liệt cơ quan và ảnh hưởng đến các cơ quan lân cận, cơ thể suy kiệt, đau đớn, bất lực trước các bệnh tật khác.

Chỉ khoảng 5-10% ung thư là do di truyền. Ảnh minh họa: telegraph.

Nguyên nhân gây ung thư

5-10% ung thư là do di truyền. 90-95% các trường hợp bệnh ung thư bởi các yếu tố môi trường.

- Hút thuốc gây 90% ung thư phổi. Nó cũng gây ra ung thư ở thanh quản, đầu, cổ, dạ dày, bàng quang, thận, thực quản và tuyến tụy.

- Tiêu thụ quá mức các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu có nguy cơ ung thư đại trực tràng. Ăn quá mặn, các loại thịt xông khói, thịt nguội dễ bị ung thư dạ dày.

- Ít hoạt động thể chất, thừa cân, béo phì làm cơ thể sản xuất nhiều estrogen kích hoạt ung thư. Thể dục làm giảm cân dư thừa, điều hòa hormone và nâng cao miễn dịch. Trọng lượng cơ thể quá mức có mối liên hệ với nguy cơ phát triển ung thư vú phụ nữ sau khi mãn kinh.

- Sử dụng rượu quá mức gây ung thư gan và đường tiêu hóa.

- Hầu hết các bệnh ung thư da là kết quả trực tiếp tiếp xúc với các tia UV trong ánh sáng mặt trời

- Bức xạ gồm tia x, tia gamma, tia cực tím... tác nhân gây ung thư tuyến giáp và tủy xương.

- Virus và vi khuẩn: Virus HPV và ung thư cổ tử cung, virus viêm gan B và C có thể gây ung thư gan, virus Epstein-Barr gây ung thư hạch, vi khuẩn Helicobacter pylori (Hpylori) làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Phòng ngừa ung thư

Do 90-95% các trường hợp bệnh ung thư là do các yếu tố môi trường nên việc phòng ngừa ung thư rất quan trọng.

- Tránh hút thuốc và khói thuốc lá.

- Giảm tiêu thụ rượu.

- Hạn chế tối đa tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

- Bảo vệ cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng có thể gây ra ung thư.

- Tránh thừa cân.

- Ngủ đủ giấc.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh:

- Ăn nhiều rau tươi và trái cây, hạt, củ, đậu.

- Uống nhiều nước lọc để kích hoạt miễn dịch và thanh lọc cơ thể.

- Nên dùng cá, thịt gà, Hạn chế các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt lợn, thịt cừu), thịt xông khói, thịt nguội.

- Không ăn thức ăn chế biến quá nóng, quá cháy khét.

- Ăn ít béo, ít đường, ít mặn.

- Vận động thể lực ít nhất 30 phút mỗi ngày.

- Chủng ngừa giảm nguy cơ ung thư như văcxin HPV phòng ngừa ung thư cổ tử cung, các văcxin viêm gan B phòng ngừa nhiễm virus viêm gan B.

- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm sàng lọc sớm tại bác sĩ.

Phía trên là những lý giải cùng lời tư vấn hết sức cơ bản nhưng rất rõ ràng và nêu bật được những điểm trọng yếu nhất về căn bệnh ung thư, có thể coi đấy là những điểm chung nhất có thể gặp ở bất cứ chủng loại ung thư nào mà hiện nay chúng ta đã được nghe nói đến; điều quan trọng ở đây là cách phòng chống, ngăn ngừa bệnh ung thư xuất hiện cũng như phát triển bằng lối sống hợp lý, khoa học và có lợi cho cơ thể.

Thanh Thái

Sát thủ HPV gây ung thư cổ tử cung thầm lặng

22:04 |

Có thể nói HPV (Human Papilloma Virus) là một sát thủ thầm lặng khi gây ung thư cổ tư cung một cách từ từ và khó bị phát hiện.


Virus này thường lây qua đường quan hệ tình dục, và khi bị nhiễm phải HPV thì phụ nữ dễ mắc phải bệnh ung thư cổ tư cung - một căn bệnh quái ác với tỷ lệ tử vong khá cao (trên 50%), dẫn đến nỗi quan ngại không nhỏ cho các chuyên gia y tế, khuyến cáo vẫn là khám định kỳ và quan hệ tình dục an toàn như người nam phải dùng bao cao su, sống chung thủy với nhau tránh quan hệ phức tạp đa đối tượng sẽ giảm thiểu rất nhiều nguy cơ nhiễm phải căn bệnh lây qua đường tình dục đáng sợ này.

Virus HPV gây loại ung thư này ít lây lan tại các nước phát triển bởi ý thức tình dục của họ rất rõ ràng và cẩn trọng, tuy nhiên tại Việt Nam thì diễn biến phức tạp hơn nhiều, tạo điều kiện tốt cho HPV lây lân nhanh và sinh trưởng âm thầm, trên báo VnExpress đã có bài Khó phát hiện sớm HPV gây ung thư cổ tử cung viết về hiểm nguy này với nội dung như sau:

Bất cứ ai quan hệ tình dục đều có thể bị HPV. Những triệu chứng nhiễm virus này có thể xuất hiện sau nhiều năm nên rất khó để biết mắc bệnh lần đầu vào lúc nào.

Tại Việt Nam hàng năm có đến hơn 6.000 phụ nữ phát hiện bị ung thư cổ tử cung và hơn nửa số đó tử vong. Khoảng 70% trường hợp ung thư cổ tử cung có liên quan đến việc bị nhiễm HPV (do sinh hoạt tình dục). Chúng gây ra những biến đổi ở mức độ tế bào và sinh ung thư cổ tử cung.
HPV là bệnh lây qua đường tình dục phổ biến nhất. Ảnh: medicalfacts.

Thạc sĩ, bác sĩ Trần Thị Kim Xuyến, Trưởng khoa Phụ sản Bệnh viện Quốc tế Thành Đô cho biết, HPV là bệnh lây qua đường tình dục phổ biến nhất. Nó là loại siêu vi khác với HIV và HSV (bệnh mụn rộp). Có trên 120 loại HPV khác nhau, một số loại có thể gây những vấn đề sức khỏe bao gồm mụn cóc sinh dục và ung thư.

HPV rất phổ biến và gần như tất cả đàn ông và phụ nữ có quan hệ tình dục đều bị bệnh này tại một số thời điểm nào đó trong đời. Bạn có thể bị nhiễm HPV khi quan hệ tình dục qua miệng, âm đạo hoặc hậu môn với người bệnh.

Theo bác sĩ Kim Xuyến, HPV có thể lây lan kể cả khi người bệnh không có dấu hiệu hay triệu chứng gì. Bất cứ ai có quan hệ tình dục đều có thể bị HPV, ngay cả khi chỉ chung thủy với một người. Những triệu chứng cũng có thể chỉ phát ra sau nhiều năm nhiễm, do vậy rất khó để biết bị nhiễm bệnh lần đầu vào lúc nào.

HPV có thể gây bệnh ung thư cổ tử cung và những loại ung thư khác bao gồm ung thư âm hộ, âm đạo, dương vật, hay hậu môn. Nó cũng có thể gây ung thư ở phía sau họng, bao gồm dưới lưỡi và amidan. Không có cách nào để biết người nhiễm HPV nào sẽ bị ung thư hoặc những vấn đề sức khỏe khác.

Một số lưu ý phòng ngừa HPV

- Nên dùng bao cao su đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục. Ðiều này có thể giảm nguy cơ bị HPV. Tuy nhiên HPV có thể lây nhiễm ở những chỗ không được bao cao su phủ lên do đó bao cao su không thể bảo vệ hoàn toàn khỏi siêu vi này.

- Chung thủy, chỉ nên quan hệ với một người (chồng/ bạn tình và biết chắc người này chung thủy).

- Tiêm chủng HPV rất an toàn và hữu hiệu nếu tiêm đủ ba lần trong sáu tháng, dùng cho nữ giới từ 9 đến 26 tuổi nếu chưa nhiễm. Nên chích ngừa sớm để đạt được hiệu ứng miễn dịch tốt nhất. Nên chích ngừa trước khi có hoạt động tình dục.

- Khám và làm xét nghiệm tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ. Thuốc chủng ngừa không bảo vệ tránh khỏi tất cả các loại ung thư cổ tử cung, do đó phụ nữ đã chủng ngừa vẫn cần phải khám phụ khoa, làm Pap’s cổ tử cung thường xuyên.

Theo như những gì mà bài báo ở trên đã trình bày thì quả không ngoa khi ví HPV như một tay sát thủ thầm lặng và cực kỳ nguy hiểm, nó diễn biến âm thầm và chỉ bộc lộ triệu chứng khi mọi chuyện đã rồi, dễ lây lan. Tuy các phòng chống và phát hiện đã được liệt kê kèm theo, nhưng tư duy người dân nước ta vẫn còn rất lạc hậu và chậm đi lên, thói quen khám kiểm tra những hiểm nguy như thế này còn quá ít ỏi, ngay cả bản thân tôi cũng cực lười và ngại cho những hoạt động kiểm tra sức khỏe dạng này, ôi!

Tiêu Viêm